'Veronica Clarke heeft het allemaal: beauty, brains en grootse toekomstplannen. Die plannen komen alleen op losse schroeven te staan als ze naar twee roze streepjes op een plastic staafje zit te staren.
Ze is zwanger. Na lang nadenken kiest Veronica voor een abortus. Maar de dichtstbijzijnde kliniek is 1600 km verderop, haar vriendje is niet te vertrouwen en haar ouders mogen van niets weten. Er is maar één persoon die Veronica kan helpen: haar ex-BFF Bailey. Wat kan er misgaan op hun onvergetelijke roadtrip? Ehm, alles…’
Tot zover de korte samenvatting van het boek ‘Onverwacht’ van Jenni Hendriks en Ted Caplan, dat bovendien belooft ‘een ontzettend serieus onderwerp met veel humor te normaliseren’. Een must-read dus, voor een boekenliefhebster die bij Fara werkt!
Het eerste wat opvalt is hoe moeilijk de oorspronkelijke titel ‘Unpregnant’ vertaalt naar het Nederlands. Want hoewel ‘Onzwanger’ niet bepaald een klinkende titel is en ‘onverwacht’ zowel de zwangerschap als de gebeurtenissen tijdens de woelig roadtrip treffend verwoord, geeft de oorspronkelijke titel toch beter weer waar het boek over gaat: het proces dat het hoofdpersonage Veronica aflegt – zowel praktisch als emotioneel – om van zwanger opnieuw niet zwanger te worden.
Dit boek zou nooit in België geschreven zijn.
Het tweede wat te denken geeft, is dat dit boek in België nooit geschreven zou geweest zijn. Meisje maakt afspraak in het abortuscentrum, neemt maximum een uur het openbaar vervoer en zoekt een kleine vier euro bij elkaar: niet bepaald een dik of spannend boek. Maar omdat Veronica in een Amerikaanse staat woont waar minderjarigen de toestemming van hun ouders nodig hebben om abortus te laten uitvoeren en zij inschat dat ze deze toestemming van haar gelovige ouders nooit zal krijgen, moet ze een roadtrip van zo’n 1600 km afleggen naar een staat waar de wetten anders zijn. Bovendien is er ook de kwestie van de kostprijs die een paar honderden dollars beslaat. Gelukkig is de situatie in België anders. Je kan wel vragen stellen bij de wenselijkheid van een minderjarige die in alle anonimiteit en vooral eenzaamheid een dergelijke ingreep laat uitvoeren, maar verhalen als ‘onverwacht’ tonen dat het alternatief eigenlijk geen optie is.
Maar wat met het verhaal zelf? Naast een aantal ‘van de pot gerukte’ situaties: hoe dicht staat dit verhaal bij de werkelijkheid van iemand die de beslissing tot abortus maakt?
Hoewel de samenvatting een lang beslissingsproces doet vermoeden, is dat niet het geval. De keuze voor abortus staat eigenlijk vanaf het begin al vast. Een realiteit voor heel wat vrouwen die de ingreep laten uitvoeren. Hoewel de optie tienermoeder worden dus niet echt als alternatief overwogen wordt (en jammer genoeg nogal clichématig wordt voorgesteld), vindt er wel degelijke een afweging plaats. Veronica denkt doorheen het verhaal na over haar motieven, haar argumenten, over de impact van de beslissing op haar leven en dat van de mensen rondom haar, over de impact op wie zij is als persoon… De oppervlakkige lezer gaat er ongetwijfeld aan voorbij en misschien had er wat dat betreft wel meer diepgang mogen zijn, maar het toont wel aan hoe zelfs vrouwen die zeker zijn van hun beslissing, zoekende zijn in hoe deze beslissing in te schrijven in hun persoonlijk verhaal.
In een realistisch verhaal over abortus, mag het thema schaamte niet ontbreken.
Waar dit boek mooi in slaagt, is om naast de schaamte rond de abortus, ook de schaamte rond het ongepland zwanger worden aan het licht te brengen. Het taboe op abortus in onze maatschappij is groot, maar het taboe op ongepland zwanger worden is in onze controlegerichte samenleving misschien nog wel groter. De perfecte Veronica voelt zich gefaald door de zwangerschap en het gevolg dat ze eraan geeft. De angst om veroordeeld te worden, teleur te stellen, het masker te laten zakken… is op de voorgrond aanwezig. Toch slaagt ze er in dit niet te laten doorwegen in haar beslissingsproces, een wapenfeit waar zelfs ‘volwassen’ vrouwen mee worstelen. Bovendien is het deze ingrijpende gebeurtenis die haar op weg zet naar een leven waarin ze meer zichzelf durft te zijn: de abortus als een kans tot groei.
Bovendien toont het verhaal heel erg mooi het belang van een tochtgenoot. Een vertrouweling die meereist - letterlijk en figuurlijk, iemand die steunt, uitdaagt, confronteert en die de split helpt navigeren tussen ‘voor’ en ‘na’ de abortus. Want dat zowel Veronica als Bailey niet meer dezelfde zijn aan het einde van hun reis mag duidelijk zijn.
De vele cliché’s neem je maar beter voor lief, maar al bij al een aangename tienerroman die vlot wegleest. Een mooi verhaal over vriendschap en trouw blijven aan je zelf, waaruit de aandachtige lezer een aantal waarheden omtrent een abortusproces kan distilleren. Wij zijn alvast benieuwd naar de verfilming!
Silke Brants, stafmedewerker Fara vzw
April 2020