Fara vzw en Sensoa bundelden de krachten! In een gezamenlijk persbericht werden de meest recent cijfers bekend gemaakt. Download het rapport (publicatiedatum 2019) onderaan deze pagina.
Persbericht: Tienerzwangerschappen dalen, maar zorg en preventie blijven nodig
Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid en Fara, de vzw die o.a. tieners begeleidt bij zwangerschapskeuzes, analyseerden de cijfers over tienerzwangerschappen. In 2017 werden in België 12 op 1.000 meisjes tussen 15 en 19 jaar zwanger. Ten opzichte van 2010 zien we een daling van het aantal tienerzwangerschappen met maar liefst 39%.
Goed nieuws dus, maar er is ook ruimte voor verbetering.
Het blijkt dat de pil en het condoom de meest gebruikte anticonceptiemiddelen zijn door jongeren. De vraag is of dit voor hen ook de meest geschikte middelen zijn.
Verder is er meer onderzoek nodig. Willen we preventieve maatregelen verder vorm geven of jongeren die zwanger worden nog beter ondersteunen, dan hebben we extra informatie nodig.
Daarnaast verschilt de daling van de tienerzwangerschappen naar leeftijdscategorie en naar gewest. De verdere aanpak van preventie en zorg kan daar nog beter op afgestemd worden.
Ten slotte zijn we alert voor verdere stigmatisering van tienerzwangerschappen; hoe minder jongeren zwanger worden, hoe groter het gevoel van schaamte wanneer je wel (onbedoeld) zwanger raakt.
Meerderheid tienerzwangerschappen bij meerderjarigen
We baseerden ons bij deze analyse op de cijfers van het Belgische statistiekbureau (Statbel) en de Nationale Evaluatiecommissie zwangerschapsafbreking. Het merendeel van de tienerzwangerschappen situeert zich in België bij de meerderjarigen (+18). Zij vertegenwoordigen meer dan twee derde van de zwangerschappen bij 15- tot 19-jarigen. De meerderheid van de zwangere tienermeisjes in België kiest voor behoud van de zwangerschap. Er is wel een verschil naargelang de leeftijd. Bijna drie op vier jongeren tussen 10 en 14 die zwanger wordt, kiest voor abortus, terwijl de meeste tieners tussen 18 en 19 jaar die zwanger worden, moeder wordt. Wallonië en Brussel hebben hogere zwangerschapscijfers dan Vlaanderen. De daling van het aantal tienerzwangerschappen tussen 2010 en 2017 is het sterkst in Brussel. In Brussel zien we het hoogste abortuspercentage (52%), Wallonië kent het laagste abortuspercentage (39%). Vlaanderen valt met een percentage van 43% tussen Brussel en Wallonië. Meer cijfers vindt u in het volledige rapport onderaan de pagina.
België aan de top inzake anticonceptie
België doet het goed op het vlak van anticonceptie. In de laatste Contraception Atlas van 2019 (van het European Parliamentary Forum on Population & Development) die 46 Europese landen rangschikt naar hun inspanningen, kreeg België de eerste plaats. Die plaats dankt België aan de makkelijke beschikbaarheid van anticonceptie, de gedegen online informatie over anticonceptie en het feit dat voortplanting en anticonceptie expliciet zijn opgenomen in de eindtermen van de eerste graad van het secundair onderwijs. Dit alles draagt er ongetwijfeld toe bij, dat België één van de laagste cijfers van tienerzwangerschappen in Europa heeft.
Keuzemogelijkheid van anticonceptie benadrukken
Maar uit de gegevens van de Nationale Evaluatiecommissie Zwangerschapsafbreking blijkt dat indien een anticonceptiemiddel werd gebruikt, dit in 2017 bij de 10 tot 14-jarigen in de eerste plaats een condoom (37%) en de pil (10%) is; bij de 15 tot 19-jarigen staat de pil (28%) op één en het condoom op de tweede plaats (19%).
De vraag is of dit ook de meest geschikte middelen zijn? De betrouwbaarheid van deze middelen hangt heel sterk samen met het correct gebruik ervan. Dit correct gebruik is niet altijd gemakkelijk voor vrouwen en mannen. En al zeker niet voor jonge personen.
Sensoa blijft dan ook twee boodschappen inzake anticonceptie benadrukken:
- "Kies het anticonceptiemiddel dat het best bij jou en je levensstijl past": Ga niet noodzakelijk voor de meest voor de hand liggende mogelijkheden, bekijk het volledige aanbod.
- "De keuze op een bepaald moment voor een anticonceptiemiddel is niet dwingend, je kan veranderen": Bepaalde anticonceptiemiddelen kunnen jou om verschillende redenen niet liggen, of je leven kan zo gewijzigd zijn dat andere anticonceptie mogelijk beter bij je past (bv. je kinderwens is (voorlopig) vervuld.
Via de online anticonceptiewijzer en de gespreksmethodiek Onder 4 Ogen voor huisartsen speelt Sensoa op beide boodschappen in.
Maar de terugbetaling van een doktersbezoek is raadpleegbaar in het terugbetalingsoverzicht van de ouders. Jongeren moeten dus kiezen tussen de volle pot betalen of hopen dat hun ouders het terugbetalingsoverzicht niet nakijken. Voor sommige jongeren is dit een drempel om naar de arts te stappen. Daarom pleit Sensoa voor de anonimisering van dokterskosten (derdebetalersregeling) voor jongeren.
Blijven inzetten op warme zorg
Een zwangerschap is een ingrijpende gebeurtenis, ongeacht of deze eindigt in een abortus of in het ouderschap. Achter de dalende cijfers gaan echte jongeren met noden schuil. We moeten blijven nadenken over hoe we de zorg voor hen kunnen verbeteren.
Naar aanleiding van dit rapport luisterde Fara naar 26 jonge mama’s en een 40-tal hulpverleners die iedere dag intensief met hen aan de slag gaan. In de laatste tien jaar kwamen er heel wat maatregelen voor jonge ouders bij: moederschapsrust voor scholieren, tijdelijk onderwijs aan huis, bednet, het laagst mogelijke inkomenstarief voor minderjarige mama’s in de kinderopvang… Deze worden met enthousiasme onthaald.
Maar jonge ouders blijven aangeven dat ze steun missen: een luisterend oor, een warm gebaar en vertrouwen in hun groeipotentieel. Ze vragen ook begeleiding van zwangerschap, bevalling en kraamperiode op hun maat.
Tot slot geven hulpverleners aan dat er nog veel kansen liggen in het onderwijs: uitbreiding van de moederschapsrust (zowel in tijd als naar het hoger onderwijs), vaderschapsrust voor de jonge papa’s die steeds vergeten worden, uitbreiding van de mogelijkheden van bednet, maar vooral flexibele schooltrajecten die hen de mogelijkheid geven te ‘moederen’ zonder schooluitval.
Meer info
Inzake preventie: Boris Cruyssaert
woordvoerder Sensoa; 0486 10 91 43, www.sensoa.be
Inzake zorg: Silke Brants
persverantwoordelijke Fara, 0497 62 21 13, www.fara.be