Wanneer een ethische commissie wordt samengeroepen bij een vraag rond zwangerschapsafbreking om medische redenen, probeert ze eerst alle kanten van de vraag uit te klaren. De leden van de commissie luisteren daarbij naar de betrokken hulpverleners, patiënten, experten,… Vervolgens overleggen ze samen over wat zij denken dat ‘het goede is om te doen’ en stellen ze hierover een advies op.
Wat is een ethische commissie?
Volgens een koninklijk besluit van 12 augustus 1994 is ieder ziekenhuis verplicht om een commissie voor medische ethiek te hebben. Dit wordt ook wel een ethische commissie of een ethisch comité genoemd.
De commissie heeft drie belangrijke taken:
- Ervoor zorgen dat onderzoek bij patiënten naar nieuwe medische technieken op een correcte manier gebeurt.
- Richtlijnen opstellen voor goede zorg in het ziekenhuis.
- Advies of raad geven bij hulpvragen van patiënten
Een commissie bestaat uit minstens acht en maximum vijftien leden waaronder:
- Een meerderheid aan artsen uit het ziekenhuis
- Een huisarts
- Een verpleegkundige uit het ziekenhuis
- Een jurist
Wanneer wordt een ethische commissie ingeroepen?
De ethische commissie kan om hulp gevraagd worden wanneer een hulpverlener, patiënt of een familielid van een patiënt twijfelt over wat in een bepaalde situatie ‘het goede’ is om te doen.
Een zwangerschapsafbreking om medische redenen (na twaalf weken) is volgens de wet enkel toegestaan:
- Wanneer er een ernstig gevaar is voor de gezondheid van de vrouw
- Wanneer het kind lijdt aan een uiterst zware en ongeneeslijke kwaal
Twee artsen moeten het hierover eens zijn.
In de praktijk is het niet altijd even duidelijk wanneer het gevaar ‘ernstig’ genoeg is, of wat kan doorgaan als een ‘uiterst zware kwaal’. Zeker als de zwangerschap de grens van levensvatbaarheid heeft bereikt (op 24 weken), aarzelen artsen en ouders soms om een beslissing te nemen. Het ethisch comité kan dan ondersteuning bieden. Voor dringende vragen kunnen de leden snel bij elkaar geroepen worden.
Wat gebeurt er tijdens de bijeenkomst van een ethische commissie?
Eerst en vooral zullen de leden proberen om de vraag zo goed mogelijk uit te klaren:
- Medisch: Hoe ver is de zwangerschap gevorderd? Over welke aandoening gaat het? Wat zijn de mogelijke uitkomsten voor deze aandoening? Welke behandelingen zijn er mogelijk? …
- Visie van de betrokken personen: ouders, artsen, verpleegkundigen,…
Daarna zullen ze bekijken welke belangrijke waarden een rol kunnen spelen in de situatie. Waarden zijn idealen die wij als maatschappij belangrijk vinden en die we willen beschermen. Voorbeelden van waarden kunnen zijn: respect voor het leven, zorg voor elkaar, gelijkheid, rechtvaardigheid,…
Tot slot proberen ze deze waarden te wikken en te wegen en een advies te formuleren. Bij een vraag tot zwangerschapsafbreking, zal dit advies ofwel positief zijn (= de afbreking kan doorgaan) ofwel negatief (= de afbreking kan niet doorgaan).
Ik ben het niet eens met het advies, wat nu?
Een ethische commissie kan enkel advies geven. Een advies is niet bindend.
In praktijk wil dit zeggen dat wanneer je een negatief advies krijgt, het vaak niet mogelijk is om de afbreking in je eigen ziekenhuis te laten uitvoeren. Je kan wel contact opnemen met een ander ziekenhuis voor een tweede opinie. Je begeleidende arts zal hen de nodige gegevens bezorgen.
Laat je goed informeren over het beleid in jouw ziekenhuis. Iedere instelling heeft immers zijn eigen manier om met vragen rond zwangerschapsafbreking om te gaan. Afhankelijk van de ideologische achtergrond en eigen geschiedenis van het ziekenhuis worden andere afwegingen gemaakt en dus ook andere beslissingen genomen.