Aandachtspunten bij Prenatale Diagnose

Een "positief" resultaat na een prenatale screening of diagnostische test, kan inslaan als een bom. Als hulpverlener is het soms moeilijk om te weten hoe je dit kan begeleiden. In dit artikel lees je er meer over!

Wettelijk kader

Om een zwangerschap te kunnen afbreken na 14 weken zwangerschap (of 12 weken na de bevruchting):

• Houdt de zwangerschap een ernstig gevaar in voor de gezondheid van de vrouw.
• Of staat vast dat het kind zal lijden aan een uiterst zware kwaal die als ongeneeslijk wordt erkend op het ogenblik van de diagnose.

Om hierover te oordelen, moet de arts informatie inwinnen bij een tweede geneesheer. 

Het beleid van het betrokken ziekenhuis is cruciaal, gezien:

• De wet dus geen uiterste termijn stelt waarbinnen de zwangerschap kan beëindigd worden
• Er niet wordt gespecifieerd wat er verstaan wordt onder 'uiterst zware kwaal'

Ongeacht de zwangerschapsduur, moeten er een aantal voorwaarden vervuld zijn alvorens men tot abortus kan overgaan:

1) de vrouw moet voldoende geïnformeerd zijn

2) zij moet haar vraag tot afbreking schriftelijk bevestigen 

3) er moet een wachttijd van zes dagen tussen de vraag tot afbreking en de ingreep gerespecteerd worden

Geen enkele zorgverlener kan verplicht worden om deel te nemen aan een zwangerschapsafbreking. Dit noem men de gewetensclausule. Er is wel een doorverwijsplicht. 

Resultaten bespreken

Emotionele impact

• Maak ruimte voor de emotionele impact die een verhoogd resultaat kan hebben
• Spreek een tijdsperspectief af waarbinnen er een beslissing gemaakt wordt
• Exploreer wat de betekenis is van dit resultaat voor je patiënten

Risicocommunicatie

Hoe interpreteert men het resultaat? Mogelijks helpt een andere manier van presenteren om het resultaat te begrijpen.

• gebruik een numerieke voorstelling, eventueel aangevuld met een visuele presentatie
• bij vergelijking: zorg dat kansen dezelfde noemer hebben: 1/20 vs 1/5 wordt dan 1/20 vs 4/20 of 5/100 vs 20/100
• spiegel de kansen: 1/150 vs 149/150

Keuzeproces begeleiden

• Benoem de verschillende opties (behoud of afbreken) op een evenwaardige manier
• Zorg voor duidelijkheid over het beleid en de visie van het betrokken ziekenhuis
• Check wat je patiënten/cliënten kan helpen bij deze beslissing:
  • contact met specialistartsen
  • lotgenoten
  • verdere counseling
  • ...
• Benadruk dat er tijd is om een beslissing te nemen, maar spreek wel een tijdsperspectief af
• Exploreer de ethische en existentiële dimensie:
  • speelt geloofsovertuiging een rol in hun beslissing?
  • zijn er ethische argumenten die bepalend kunnen zijn?
  • welke betekenis geven ze aan dingen die onverwacht op hun (levens)pad komen? 

Na het keuzeproces

Na de keuze voor behoud of afbreking heeft je patiënt of cliënt uiteraard nood aan een degelijke vorm van nazorg. 

Als men koos voor afbreking

Wees beschikbaar voor vragen en gesprek, toon je betrokkenheid. Verwijs door naar de juiste/beschikbare contactpersonen:

• vroedvrouw
• sociale dienst
• psycholoog
• huisarts
• gynaecoloog
• levensbeschouwelijke medewerkers
• ...

Stel actief bepaalde vragen en geef informatie:

• Hoe willen zij dit afscheid vorm geven? Wat is wettelijk mogelijk (inzake naamgeving, erkenning, begrafenis...?)
• Wat zijn de verschillende opties in het betrokken ziekenhuis?
• Welke verdere hulp kunnen ze hierbij krijgen (sociale en/of levensbeschouwelijke dienst...)?

Verwijs door naar organisaties die de verlieservaring helpen dragen:

• Fara
• Boven De Wolken (gratis fotosessie bij de geboorte)
• Berrefonds (gratis koesterkoffer)
• Contactgroep Cozapo
• Met Lege Handen
• (Rouw)therapeuten

Een volledige overzichtje vind je op de portaalwebsite 'Altijd wij' (een initiatief van het Berrefonds). 

TIPS en Handvaten bij de begeleiding van perinataal verlies vind je op deze website van KdG.

Als men koos voor behoud

Maak ruimte om specifieke vragen, twijfels en angsten te bespreken.

• Heb aandacht voor het (mogelijke) rouwproces omwille van verlies van hun ‘perfecte kind’.
• Informeer over hoe de zwangerschap, de bevalling, de eerste dagen na de geboorte zullen verlopen; hoe ze zich kunnen voorbereiden
• Bekijk of men contact wil opnemen met lotgenoten